Tại COP28, các hành động chống biến đổi khí hậu đang trên đà tiếp tục tăng lên. Tuy nhiên, cần có thêm động lực để đẩy nhanh tiến triển độ so với trước đây
Chúng ta nhận ra rằng thế giới không chuyển đổi đủ nhanh để đạt được mục tiêu 1,5˚C được thảo luận tại Paris. Một nghiên cứu cho thấy để chuyển đổi thành công netzero phải đạt được không chỉ một mục tiêu mà còn có bốn mục tiêu tương quan: giảm phát thải, khả năng chi trả, tính tin cậy và tính cạnh tranh.
Theo ước tính của Tổng cục Năng lượng Quốc tế, việc thực hiện đầy đủ cam kết về năng lượng tại COP28 sẽ giúp việc phát thải khí nhà kính toàn cầu vào năm 2030 giảm khoảng 4 tỷ tấn mét (Gt) so với kỳ vọng. Tuy nhiên, theo ước tính của Tổng cục Năng lượng Quốc tế, cần giảm khoảng 22 Gt để hạn chế nhiệt độ tăng lên đến 1,5˚C.
Giống như kết quả tại các COP trước đây, thỏa thuận là không ràng buộc và điều quan trọng là cách thực hiện các cam kết, từ đó khơi mào những sáng kiến và hành động tại các COP tương lai, nhằm thúc đẩy hành động "thực tế" từ phía các doanh nghiệp và bên liên quan khác. Tại COP28, có những bước tiến đáng kể để chuyển đổi cam kết này thành hành động thực tế, cụ thể về thỏa thuận triển khai Quỹ Thiệt hại và Mất mát, sẽ dịch chuyển nguồn kinh phí vào các quốc gia ảnh hưởng nhiều nhất trước các hiện tượng thời tiết cực đoan, bao gồm hạn hán, lũ lụt và nước biển dâng. 18 quốc gia hiện đã cam kết đóng góp vào quỹ, với tổng số cam kết là 792 triệu đô la.
Trong khuôn khổ đàm phán tại COP28 cũng chứng kiến những hành động tích cực chống biến đổi khí hậu, diễn ra trên tất cả các khía cạnh của quá trình chuyển đổi, bao gồm một đóng góp lớn từ phía khu vực tư nhân. Tuy nhiên, cần phải làm nhiều hơn nữa để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi một cách toàn diện. Trong hàng trăm cuộc trò chuyện tại Dubai, các nhà lãnh đạo đã thảo luận về các hành động hợp tác mà họ có thể thực hiện để đẩy nhanh hành động chống biến đổi khí hậu và tăng trưởng.
Sau đây là mười điểm đáng chú ý từ COP28 dành cho các nhà lãnh đạo
1.Netzero vẫn là quy tắc quan trọng trong kinh doanh tư nhân, đồng thuần nhanh chóng thúc đẩy hành động.
Nhìn chung, dựa vào COP28 và các cam kết giảm khí nhà kính mới từ các ngành như dầu và khí, nông nghiệp, có vẻ như sự yêu cầu giảm phát thải ngày càng được hiểu rõ hơn. Cuộc trao đổi tại COP tập trung vào cách thức tăng tốc hành động vì khí hậu và tăng trưởng, không còn là những cam kết dài hạn mà hướng tới sự nhanh chóng.
2.Thế giới sẽ cần chạy song song hai chương trình về năng lượng, nhanh chóng mở rộng hệ thống năng lượng mới carbon thấp hoặc không carbon
Lãnh đạo cam kết tăng gấp ba nguồn năng lượng tái tạo đến năm 2030, gấp đôi tỷ lệ cải thiện hiệu suất năng lượng, và thiết lập tiêu chuẩn mới để mở khóa thương mại toàn cầu về hydrogen. Hơn nữa, các quốc gia chiếm hai phần ba sản xuất năng lượng hạt nhân thế giới cam kết tăng gấp ba dung lượng hạt nhân vào năm 2050. Những cam kết này đòi hỏi sự mở rộng không nhỏ: thêm vào hàng năm khoảng 1,000 gigawatt từ nguồn tái tạo (so với hiện tại là 440) và tỷ lệ tăng gấp bốn của dung lượng hạt nhân hiện tại. Để xây dựng hệ thống năng lượng mới, việc mở rộng siêu cấp các công nghệ khí hậu (bao gồm cả những yếu tố như lưu trữ năng lượng kéo dài và turbine có lượng khí thải thấp hoặc không khí thải) và triển khai năng lượng tái tạo sẽ là quan trọng. Nhiều hành động có thể làm tăng quá trình và loại bỏ rắc rối, bao gồm cấp phép nhanh hơn, ưu đãi mới và việc tăng cường tiếp cận vào các nguồn lực chung như đất, vật liệu và nhân công.
3.Đồng thời giảm carbon trong hệ thống năng lượng hiện tại.
Ngoài việc mở rộng nguồn năng lượng tái tạo, một bước quan trọng là giảm phát thải Phạm vi 1 & 2 (phát thải từ sản xuất, không phải sử dụng) từ các hoạt động năng lượng hóa thạch càng nhiều càng tốt. Ước tính cho thấy rằng phát thải methane từ hoạt động dầu và khí có thể giảm đi 35% với chi phí gần như không đổi. Tại COP28, 50 công ty (chiếm hơn 40% sản xuất dầu và khí toàn cầu) đã ký Biểu ngữ Giảm Carbon Dầu và Khí. Ngoài ra là cam kết loại bỏ hoàn toàn việc đốt cháy methane vào năm 2030 và tăng cường tính minh bạch trong báo cáo phát thải.
4.Methane đang là một trọng tâm quan trọng trong các nỗ lực giảm phát thải. Bước tiếp theo là chuyển đổi điều này thành hành động có thể đo lường được.
Tại COP năm nay, methane là điểm nổi bật, với cam kết giảm phát thải từ Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và 15 chương trình methane mới từ Ngân hàng Thế giới. Methane, chất gây ô nhiễm mạnh và nguyên nhân thứ hai gây hiệu ứng nhà kính, có thể giảm phát thải 20% vào năm 2030 và 46% vào năm 2050 trong năm ngành công nghiệp quan trọng. Sự nhận thức rộng rãi về cần giảm phát thải methane đã thúc đẩy cam kết mới từ ngành dầu và khí, thực phẩm và chất thải. Biểu ngữ Giảm Carbon Dầu và Khí cam kết đưa công ty đến mức phát thải methane gần zero vào năm 2030, và Hoa Kỳ đặt mục tiêu giảm 80% phát thải methane từ ngành dầu và khí vào năm 2030. Đồng thời, sáu công ty thực phẩm lớn cam kết tiến hành công bố và triển khai kế hoạch hành động giảm phát thải methane từ sản xuất sữa vào năm 2024.
5.Hệ thống tài chính đang tích hợp net zero với cam kết và cơ chế tài chính mới. Tuy nhiên, vẫn còn một khoảng trống tài trợ lên đến 41 nghìn tỷ đô la.
COP28 đã ghi nhận hơn 80 tỷ USD cam kết tài chính về khí hậu từ quốc gia, ngân hàng phát triển, nguồn tài chính tư nhân và nhà hảo tâm. Mức tài chính này vẫn chưa đạt đủ, nhưng cung cấp cơ hội thực sự để kích thích thêm đầu tư cho quá trình chuyển đổi, bao gồm cả thông qua các kênh tài chính mới. COP28 đã chứng kiến sự chuyển đổi đối với cấu trúc tài chính hỗn hợp, có thể giúp mở khóa đầu tư trước đây không hấp dẫn với vốn tư nhân. Mục tiêu là "hấp thụ" vốn tư nhân vào tài chính cho khí hậu và giảm sự phụ thuộc vào ngân hàng phát triển. Các thỏa thuận khác tại COP28 bao gồm việc vận hành Quỹ Thiệt hại và Mất mát, khung chung cho thị trường thanh toán carbon tự nguyện, và chứng chỉ chuyển đổi than mới để khuyến khích chuyển đổi sang năng lượng sạch ở các nền kinh tế mới nổi.
6.Các công nghệ quan trọng để đạt đến khả năng không khí zero đã sẵn có. Thách thức hiện nay là tăng tốc triển khai, bao gồm cả việc xây dựng doanh nghiệp xanh mới.
90% sự giảm phát thải CO2 cần thiết để đạt được mục tiêu không khí zero có thể được đạt bằng cách sử dụng các công nghệ khí hậu đã được chứng minh. Ví dụ, năng lượng mặt trời và gió hiện đại chiếm hơn 10% tổng sản lượng điện và hơn 80% công suất mới sản xuất điện. Tại COP28, 39 quốc gia ủng hộ Tuyên bố Hydrogen của UAE, cam kết tiêu chuẩn chứng nhận toàn cầu. Các nhà lãnh đạo hàng hải ký cam kết sử dụng nhiên liệu tái tạo. Tăng cường triển khai đòi hỏi giải quyết thách thức về cấu trúc hệ thống và cung cấp kim loại, lao động, thông qua tăng cường quyền truy cập và giải quyết rủi ro cấp phép, đất đai, và vật liệu.
7.Các ngành công nghiệp phát thải nặng đang đầu tư và nhanh chóng tiến tới mục tiêu giảm khí nhà kính.
Năng lượng, giao thông và công nghiệp đang đổi mới, đầu tư và hợp tác để giảm phát thải và chuyển đến mức net zero. Tuy nhiên, cần thực hiện nhiều hơn, đặc biệt với thực tế rằng chúng chiếm 78% nhu cầu năng lượng toàn cầu. Chương trình Tăng tốc Chuyển đổi Công nghiệp nhằm mở rộng triển khai giảm phát thải trong các lĩnh vực như thép, nhôm, xi măng, giao thông và năng lượng. Nhiều cam kết từ chính phủ và doanh nghiệp hướng đến xây dựng các công trình gần như không phát thải vào 2030, như Chương trình Đột phá Xây dựng, Đột phá Xi măng và Bảo đảm Mua sắm Công bố Xanh.
8.Hành động chỉ về khí hậu không đủ mà còn cần giải quyết vấn đề thiên nhiên và ranh giới hành tinh.
Nghiên cứu McKinsey chỉ ra rằng "ranh giới hành tinh" đang ở điểm nổ, vượt quá 4 trong số 9 chiều quan trọng. COP28 đã có tiến triển đối với mục tiêu "30x30" của Khung Đa dạng Sinh quyển Toàn cầu, nhưng cần thêm hành động khi chúng ta tiến đến COP30 ở Amazon.
Tại COP28, quốc gia và doanh nghiệp đã cùng nhau mở khóa tài chính cho thiên nhiên, cải thiện bảo tồn và mở rộng giải pháp dựa trên thiên nhiên. Nature ngày càng trở nên quan trọng, với nhận thức rằng bảo tồn và khôi phục vốn tự nhiên là không thể tách rời khỏi hành động về khí hậu. Hơn 30 công ty cam kết đạt Quản lý Bền vững của Đại dương 100% vào 2030, tài trợ cho các sáng kiến như Đột phá Rạn san hô và Đại dương.
9.Thích ứng trở thành yếu tố quyết định khi quốc gia và doanh nghiệp thực hiện hành động về sức khỏe, nước, thức ăn và thiên nhiên.
COP28 chứng kiến nhiều thỏa thuận quan trọng, bao gồm cam kết về Nông nghiệp Bền vững và Hành động về Khí hậu, cũng như Tuyên bố Khí hậu và Sức khỏe của UAE. Tác động của biến đổi khí hậu đã và đang trở nên nghiêm trọng trên cuộc sống và sinh kế toàn cầu. Các đàm phán về thích ứng sẽ là trọng tâm của COP29 ở Baku, với những cam kết cụ thể như Thách thức Nước sạch. Những hành động cụ thể và cam kết của các ngành công nghiệp, quốc gia và doanh nghiệp sẽ quyết định sự tiến triển trong quá trình chuyển đổi này.
10.Các nhà lãnh đạo có thể thực hiện các hành động sau để tăng cường tiến triển và tạo giá trị trong quá trình chuyển đổi.
Đẩy nhanh quá trình giảm phát thải
Phát triển công nghệ khí hậu và các doanh nghiệp xanh mới quy mô lớn
Vai trò quan trọng của ngành tài chính trong việc hỗ trợ và triển khai vốn đầu tư lớn
Hướng tới không phát thải một cách công bằng và toàn diện
Tạo giá trị trong việc chuyển sang hệ thống không phát thải
Hợp tác mới giữa các lĩnh vực