COP là Hội nghị thường niên của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu. Năm nay, COP28 bắt đầu được tổ chức từ ngày 30/11 tại Dubai, Tiểu vương quốc Arab Thống nhất.
COP (Conference of the Parties) là nơi các quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc tập trung để đánh giá tình hình biến đổi khí hậu và đề ra kế hoạch hành động trong khuôn khổ của Điều ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu (UNFCCC). COP đầu tiên được tổ chức tại Đức năm 1995 và năm ngoái, COP27 được tổ chức tại Ai Cập.
Thông thường, các quốc gia tham gia COP là các thành viên của Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ mà một số quốc gia không phải là thành viên của Liên Hợp Quốc nhưng vẫn được mời tham gia COP với tư cách quan sát. Những quốc gia này có thể bao gồm các quốc gia hoặc vùng lãnh thổ chưa trở thành thành viên của Liên Hợp Quốc, nhưng có quan tâm và ảnh hưởng đối với vấn đề biến đổi khí hậu. Tham gia như một quan sát viên có thể cho phép họ tham gia các cuộc đàm phán và theo dõi tiến triển mà không phải là thành viên chính thức của UNFCCC.
Quyết định về COP có thể được đưa ra bởi tất cả các nước thành viên tham dự. Các quốc gia vững mạnh như Mỹ, Nga hay các nước bé như Vanuatu, Quần đảo Principe.. đều có quyền bình đẳng trong việc nêu ý kiến và bỏ phiếu.
Nhưng trước khi chúng ta đi sâu vào COP cũng như những thành công và thách thức, hãy cũng RSM Hà Nội điểm qua một số kiến thức cơ bản:
1. Khí nhà kính là gì?
Khí nhà kính là những loại khí tự nhiên như CO2, methane và sulfur dioxide, tồn tại tự nhiên và giữ lại nhiệt độ trên Trái đất. Theo NASA, nếu không có khí nhà kính, nhiệt độ trung bình trên Trái đất sẽ là 0°F (–18°C), chứ không phải là 59°F (15°C) như hiện tại.
Giữa thế kỷ 18, với sự bắt đầu của Cách mạng Công nghiệp, con người bắt đầu đốt cháy nhiên liệu hóa thạch để hỗ trợ lối sống ngày càng động cơ hóa. Đốt cháy nhiên liệu hóa thạch giải phóng khí nhà kính vào khí quyển và chúng tồn tại trong thời gian dài. CO2, nguyên nhân của khoảng ba phần tư của sự nóng lên toàn cầu, có thể mất hàng nghìn năm để hoàn toàn hấp thụ. Càng nhiều khí nhà kính trong khí quyển đồng nghĩa với việc trái đất nóng lên.
2. Kế hoạch 1,5°C và hướng hành động
Kể từ Cách mạng Công nghiệp, nhiệt độ bề mặt trung bình toàn cầu đã tăng khoảng 1,2°C. Hầu hết các nhà khoa học đồng thuận rằng mức tăng 1,5°C là ngưỡng mà biến đổi khí hậu sẽ trở nên nguy hiểm và không thể cứu vãn được nếu vượt qua. Tại COP26 năm 2021, các chính phủ đồng ý tập trung vào kế hoạch 1,5°C thay vì kế hoạch 2°C tại Pháp vào năm 2015. Để hạn chế sự nóng lên toàn cầu đạt mức 1,5°C, toàn bộ nền kinh tế toàn cầu đều cần phải giảm lượng carbon một cách nhanh chóng. Nhiều công ty, quốc gia và tổ chức đã cam kết thực hiện giảm lượng carbon hoặc chuyển sang nguyên tắc không tạo ra lượng carbon thặng dư trong những năm sắp tới.
3. Net zero là gì?
Trạng thái "net zero" trong khí quyển sẽ đạt được khi lượng phát thải khí nhà kính hàng năm bằng lượng khí nhà kính được loại bỏ mỗi năm. Các con đường đến "net zero," được xác định bởi Ban Điều hành Biến đổi Khí hậu Liên chính phủ (IPCC), bao gồm cả quá trình giảm lượng carbon và loại bỏ carbon.
Giảm lượng carbon và các khí nhà kính khác trong khí quyển, đạt được bằng cách giảm sử dụng nhiên liệu hóa thạch phát thải nhiều carbon. Các giải pháp loại bỏ carbon giúp loại bỏ carbon khỏi khí quyển và lưu giữ nó trong thời gian dài.
Để đạt được trạng thái "net zero," quá trình giảm carbon cần diễn ra ở tất cả các lĩnh vực, bao gồm năng lượng, nông nghiệp và cả sử dụng đất. Việc loại bỏ carbon sẽ cần thiết để bù đắp các phát thải còn lại khó giảm được từ các ngành công nghiệp như xi măng…
4. Giao ước Kyoto và Hiệp định Paris
Giao ước Kyoto, được thông qua vào năm 1997, là một Hiệp ước quốc tế đột phá trong đó các bên thỏa thuận giảm lượng phát thải khí nhà kính nhằm ngăn chặn sự can thiệp của con người vào khí hậu tự nhiên. Giao ước, là kết quả của COP3, là một trong những thành tựu quan trọng nhất của các cuộc họp COP. Năm 2012, giao ước đã được gia hạn đến năm 2020.
Hiệp định Paris, còn được biết đến là Hiệp định Khí hậu Paris, là một hiệp ước quốc tế được đàm phán vào năm 2015 tại COP21. Tại Paris, các bên thỏa thuận giới hạn sự tăng nhiệt độ toàn cầu tối đa ở mức 2°C và nỗ lực để duy trì trong khoảng 1.5°C. Theo hiệp ước, mỗi quốc gia phải theo dõi, ghi lại và báo cáo lượng phát thải carbon cũng như những nỗ lực giảm và bù đắp chúng.
5. Điều gì đã xảy ra tại COP27?
Tại Ai Cập, báo cáo về những chướng ngại đáng kể vẫn còn tồn động trên con đường hướng đến "net zero". Đặc biệt, họ nói rằng kế hoạch 1,5°C vẫn chưa thể đạt được. Để giảm lượng phát thải đến mức cần thiết, các nhà lãnh đạo và tổ chức của họ sẽ cần hành động cấp bách hơn để giảm lượng phát thải và loại bỏ chúng.
Đại biểu tại COP27 cũng lưu ý rằng các mối tập trung đã được mở rộng hơn so với các cuộc thảo luận trước đó về việc giảm nhẹ thảm họa khí hậu. Chủ đề chính là Chuyển đổi, Thiệt hại và Mất mát, đặc biệt là để tăng cường sự chống chịu cho hàng tỷ người sống ở các vùng địa lý dễ bị ảnh hưởng bởi khí hậu hơn. Việc đạt được lượng phát thải net-zero vẫn là một mục tiêu, nhưng an ninh năng lượng, sự chống chịu và khả năng chi trả giá cũng quan trọng không kém.
6. Những điều doanh nghiệp cần biết về COP27?
Dựa trên cuộc trò chuyện với các điều hành, lãnh đạo chính phủ và đại biểu chính thức tại COP27, mười điểm quan trọng để đẩy mạnh chuyển đổi net-zero và đạt được sự bền vững về năng lượng đã được kể đến như sau:
Doanh nghiệp tư nhân có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình giảm lượng carbon, đặc biệt là thông qua sự hợp tác giữa các doanh nghiệp.
Lãnh đạo nên giữ tập trung vào dài hạn trong điều chỉnh, kết hợp đối phó và cam kết net-zero.
Doanh nghiệp công và tư nên đối mặt với thách thức, chú trọng vào năng lượng xanh và triển khai vốn có quy mô.
Cần đầu tư đáng kể vào các công nghệ xanh mới triển vọng, từ tổng hợp và lưu trữ carbon đến nông nghiệp bền vững.
Những giải pháp dựa trên tự nhiên, như tái rừng và cải thiện đa dạng sinh học, có thể giúp giải quyết những khủng hoảng của biến đổi khí hậu và mất mát tự nhiên.
Lãnh đạo nên hợp tác qua các hệ sinh thái, kết hợp cộng đồng tư nhân, công cộng và tập trung vào các nỗ lực về bền vững.
Nên có một sự chuyển đổi công bằng cho các quốc gia có thu nhập thấp hơn có khả năng phải đối mặt với một số nguy cơ khí hậu nhất định.
Châu Phi sẽ đóng một vai trò quan trọng trong quá trình chuyển đổi năng lượng. Một sự chuyển đổi năng lượng có tổ chức tại Châu Phi có thể mở ra cơ hội cho sự phát triển kinh tế quan trọng trong khu vực.
Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và chính phủ nên chuyển từ cam kết sang hành động cho COP28
7. Kỳ vọng gì tại COP28?
COP28 sẽ được tổ chức tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, tại thành phố Dubai. Sự kiện năm nay sẽ đặc trưng bởi cuộc "kiểm toán toàn cầu" đầu tiên, đánh giá toàn diện về những tiến triển từ thỏa thuận Paris. Mục tiêu là điều chỉnh nỗ lực về hành động khí hậu, kể cả các biện pháp để nắm bắt những khoảng trống trong thực hiện
COP28 cũng sẽ tập trung vào các sáng kiến về chuyển đổi khí hậu, cũng như giảm nhẹ tác động tới tự nhiên, con người. Điều này sẽ xoay quanh bốn chủ đề chính: sức khỏe, nước sạch, thực phẩm và thiên nhiên. Cuối cùng, COP28 sẽ là sự kiện đầu tiên có sự tham gia mở rộng từ các bên liên quan, bao gồm cả các lĩnh vực phát thải cao và tổ chức dầu và khí tư nhân.