IFRS là từ viết tắt của International Financial Reporting Standards, dịch ra tiếng Việt là Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế. Đây là tên gọi của một hệ thống các chuẩn mực kế toán do Ủy ban Chuẩn mực kế toán quốc tế (IASB), một cơ quan trực thuộc IFRS Foundation (Quỹ IFRS) ban hành với mục đích tạo ra một “ngôn ngữ” toàn cầu chung về kế toán, giúp cho các Báo cáo tài chính được trình bày nhất quán, minh bạch, tin cậy và dễ dàng so sánh với nhau không phân biệt lĩnh vực, quốc gia hay vùng lãnh thổ.
Đối với người mới tìm hiểu, IFRS thực sự là một “thử thách” khó nhằn với độ dài khoảng trên 3.000 trang tài liệu tiếng Anh, được viết dưới dạng ngôn ngữ đầy tính “học thuật.
IFRS là gì?
Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) là một tập hợp các chuẩn mực kế toán quy định cách thức báo cáo các loại giao dịch và sự kiện cụ thể trong báo cáo tài chính. Chúng được phát triển và duy trì bởi Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IASB). Mục tiêu của IASB là các tiêu chuẩn được áp dụng trên cơ sở nhất quán toàn cầu để cung cấp cho các nhà đầu tư và những người sử dụng báo cáo tài chính khác khả năng so sánh hiệu quả tài chính của các công ty niêm yết công khai trên cơ sở tương tự với các công ty ngang hàng quốc tế. IFRS hiện được sử dụng bởi hơn 100 quốc gia, bao gồm cả Liên minh châu Âu và hơn hai phần ba các quốc gia G20. IFRS đôi khi bị nhầm lẫn với Chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS), là những tiêu chuẩn cũ hơn mà IFRS đã thay thế vào năm 2000.
Các điểm cần lưu ý:
Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) được tạo ra để mang lại tính nhất quán và trung thực cho các chuẩn mực và thông lệ kế toán, bất kể công ty hay quốc gia.
IFRS được ban hành bởi Hội đồng Tiêu chuẩn Kế toán (IASB) có trụ sở tại Luân Đôn và lưu trữ hồ sơ địa chỉ, báo cáo tài khoản và các khía cạnh khác của báo cáo tài chính.
Hệ thống IFRS đã thay thế Chuẩn mực Kế toán Quốc tế (IAS) vào năm 2001.
IFRS thúc đẩy tính minh bạch của công ty cao hơn.
IFRS không được sử dụng bởi tất cả các quốc gia; ví dụ: Hoa Kỳ sử dụng các nguyên tắc kế toán được chấp nhận rộng rãi (GAAP).
Lịch sử ra đời của IFRS
Với sự bùng nổ của kinh tế toàn cầu sau Thế chiến thứ II và sự lớn mạnh của các Tập đoàn đa quốc gia dẫn đến nhu cầu phải có một ngôn ngữ kế toán áp dụng chung trên toàn cầu. Việc này đã dẫn đến sự thành lập của Ủy ban Chuẩn mực kế toán quốc tế (IASC), một liên minh của 9 quốc gia thành viên ban đầu gồm Úc, Canada, Pháp, Đức, Nhật Bản, Mexico, Hà Lan, Vương quốc Anh/Bắc Ireland và Hoa Kỳ. Một bước ngoặt lớn đối với IASC là sự công nhận của Tổ chức ủy ban chứng khoán quốc tế (IOSCO) vào năm 2000 khi đưa ra khuyến nghị cho các thị trường chứng khoán thành viên cho phép hoặc yêu cầu các công ty niêm yết phải tuân thủ theo 10 Chuẩn mực Kế toán quốc tế (IAS) cơ bản vào thời điểm đó. Điều này dẫn đến IAS trở thành một trong những yêu cầu bắt buộc cho việc niêm yết trên các thị trường chứng khoán lớn của thế giới. Xét về mặt tổ chức hoạt động, IASC đơn thuần chỉ là một liên minh thay vì hoạt động như một “ủy ban” đúng nghĩa. Phải sau gần 25 năm hoạt động, vào năm 1997, IASC nhận thấy để tiếp tục thực hiện vai trò của mình một cách hiệu quả, họ phải tìm cách mang lại sự hợp nhất giữa các chuẩn mực và thông lệ kế toán tại các quốc gia với chuẩn mực kế toán toàn cầu. Để làm được điều đó, IASC cần phải thay đổi lại tổ chức hoạt động của mình.
Kết quả là vào ngày 01/04/2001, Ủy ban Chuẩn mực kế toán quốc tế (IASB) mới ra đời thay thế cho IASC cũ. Trong cuộc họp đầu tiên của mình, IASB đã thông qua các Chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS) cũ do IASC đã ban hành và các Hướng dẫn từ Ủy ban diễn giải Chuẩn mực kế toán (SIC). IASB từ đó tiếp tục phát triển các Chuẩn mực mới và đặt tên là Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IFRS). Sau sự công nhận của IOSCO vào năm 2000, một bước tiến quan trọng nữa của IFRS là sự bắt buộc áp dụng IFRS tại Châu Âu theo Chỉ thị EC 1606 được phê chuẩn của Nghị viện Châu Âu vào tháng 7 năm 2002.
Theo quy định của Chỉ thị này, tất cả các thành viên của Liên minh Châu Âu và các thành viên của Khu vực Kinh tế Châu Âu (EEA) đều bắt buộc phải áp dụng IFRS trên Báo cáo tài chính của các doanh nghiệp niêm yết bắt đầu từ kỳ kế toán kết thúc ngày 31/12/2005. Hiện nay, IFRS đã phát triển rộng khắp thế giới và theo số liệu được công bố bởi IASB, hiện đã có 131/143 quốc gia và vùng lãnh thổ (chiếm tỷ lệ 93% các nước được IASB khảo sát) đã tuyên bố về việc cho phép áp dụng IFRS dưới các hình thức khác nhau. Tại nhiều nước, IFRS đã thay thế toàn bộ Chuẩn mực kế toán quốc gia để tạo điều kiện thu hút các nhà đầu tư toàn cầu.
IFRS do ai ban hành?
FRS Foundation là tổ chức đứng đằng sau việc xây dựng và phát triển các Chuẩn mực IFRS. Quỹ này hoạt động dưới dạng tổ chức phi lợi nhuận và có lợi ích công chúng, được thành lập theo luật pháp Bang Delaware, Hoa Kỳ nhưng đăng ký hoạt động dưới hình thức công ty hải ngoại tại Anh và xứ Wales với trụ sở chính đặt tại Luân Đôn, Anh quốc.
Ban giám sát
Ban Giám sát được thành lập vào tháng 01/2009 với mục đích là thiết lập mối liên hệ chính thức giữa các Ủy viên của IFRS Foundation và các cơ quan quản lý liên quan đến lợi ích công chúng để làm tăng thêm trách nhiệm đối với lợi ích công chúng của IFRS Foundation. Trách nhiệm của Ban Giám sát là đảm bảo các Ủy viên của IFRS Foundation thực hiện nghĩa vụ như được định nghĩa trong Hiến pháp của Quỹ cũng như phê duyệt việc bổ nhiệm hoặc tái bổ nhiệm các Ủy viên. Ban Giám sát họp với các Ủy viên ít nhất mỗi năm một lần hoặc thường xuyên hơn khi thích hợp.
Thành viên Ban Giám sát bao gồm đại diện của các cơ quan quản lý thị trường vốn chịu trách nhiệm về hình thức và nội dung của các Báo cáo tài chính như: Ủy ban các thị trường mới nổi thuộc Tổ chức Ủy ban chứng khoán quốc tế (IOSCO), Ủy ban Châu Âu (EC), Cơ quan dịch vụ tài chính Nhật Bản (JFSA), Ủy ban chứng khoán Hoa Kỳ (SEC), Ủy ban chứng khoán Brazil (CVM), Ủy ban dịch vụ tài chính Hàn Quốc (FSC), Bộ Tài chính Trung quốc. Ủy ban Giám sát Ngân hàng của Basel tham gia Ban Giám sát với tư cách quan sát viên. Thông qua hoạt động của Ban Giám sát, các cơ quan quản lý chứng khoán có thể thực hiện hiệu quả hơn trách nhiệm của mình về việc bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư, tính toàn vẹn của thị trường vốn.
Uỷ viên IFRS Foundation
Các Ủy viên có trách nhiệm quản lý và giám sát hoạt động của IFRS Foundation và Ủy ban Chuẩn mực Kế toán quốc tế (IASB). Các Ủy viên không tham gia vào bất kỳ khía cạnh kỹ thuật nào liên quan đến các Chuẩn mực IFRS. Các Ủy viên chịu trách nhiệm trước Ban Giám sát Quỹ. Các Ủy viên được bổ nhiệm với thời hạn 3 năm và có thể tái bổ nhiệm.
Uỷ ban chuẩn mực quốc tế
Ủy ban bao gồm một nhóm các chuyên gia độc lập từ nhiều lĩnh vực như chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực xây dựng chuẩn mực kế toán, chuyên gia kiểm toán, chuyên gia đào tạo kế toán và các chuyên gia trong việc lập và thực hành báo cáo tài chính. Ngoài ra, theo quy định của Hiến pháp IFRS Foundation, các chuyên gia cũng phải đến từ các vùng địa lý khác nhau. Các thành viên của Ủy ban có trách nhiệm xây dựng và công bố các Chuẩn mực IFRS bao gồm cả các Chuẩn mực IFRS cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ủy ban cũng có trách nhiệm phê duyệt các Hướng dẫn về các Chuẩn mực IFRS được xây dựng bởi Ủy ban diễn giải các Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IFRIC). Các thành viên của Ủy ban được bổ nhiệm bởi các Ủy viên của Quỹ thông qua các chương trình tuyển dụng công khai và nghiêm ngặt.
Ủy ban diễn giải các Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IFRIC) là cơ quan hướng dẫn của Ủy ban Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IASB). IFRIC chịu trách nhiệm trả lời các vướng mắc liên quan đến việc áp dụng các Chuẩn mực và thực hiện các công việc khác theo yêu cầu của IASB. IFRIC bao gồm 14 thành viên được bổ nhiệm bởi Ủy viên của Quỹ. Các thành viên này bao gồm các chuyên gia có chuyên môn cao trong các lĩnh vực kinh doanh quốc tế và nhiều kinh nghiệm trong việc áp dụng các Chuẩn mực IFRS.
Tầm quan trọng của IFRS
IFRS quan trọng đối với các dịch vụ tài chính và kiểm toán vì một số lý do sau:
1. Báo cáo tài chính được chuẩn hóa
IFRS cung cấp một khuôn khổ chuẩn hóa và được công nhận trên toàn cầu về báo cáo tài chính. Điều này rất quan trọng đối với các dịch vụ tài chính và kiểm toán vì nó đảm bảo tính nhất quán và khả năng so sánh trong việc trình bày báo cáo tài chính. Tiêu chuẩn hóa đơn giản hóa quy trình kiểm toán bằng cách cung cấp một bộ quy tắc và nguyên tắc chung mà kiểm toán viên có thể dựa vào khi kiểm tra hồ sơ tài chính.
2. IFRS giúp tăng tính minh bạch trong các hoạt động của doanh nghiệp
IFRS nhấn mạnh tính minh bạch trong báo cáo tài chính bằng cách yêu cầu các công ty cung cấp thông tin rõ ràng, phù hợp và đáng tin cậy. Điều này có lợi cho các dịch vụ tài chính và kiểm toán vì nó nâng cao tính chính xác và đầy đủ của báo cáo tài chính. Kiểm toán viên có thể dựa vào tính minh bạch do IFRS cung cấp để đánh giá tình hình tài chính và hiệu quả hoạt động của các công ty một cách hiệu quả hơn.
3. IFRS tạo thuận lợi cho các giao dịch xuyên biên giới
Với sự toàn cầu hóa các hoạt động kinh doanh, các giao dịch xuyên biên giới ngày càng trở nên phổ biến. IFRS tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch này bằng cách cung cấp một ngôn ngữ kế toán chung vượt qua biên giới quốc gia. Các dịch vụ tài chính và kiểm toán cần hiểu và áp dụng IFRS để xử lý hiệu quả những vấn đề phức tạp liên quan đến các công ty đa quốc gia và các giao dịch xuyên biên giới.
4. Đảm bảo yêu cầu tuân thủ và quy định nghiêm ngặt với chất lượng cao
Nhiều quốc gia đã áp dụng hoặc hội tụ các chuẩn mực kế toán của họ với IFRS. Các dịch vụ tài chính và kiểm toán cần phải thành thạo IFRS để đảm bảo tuân thủ các yêu cầu quy định. Họ đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các công ty tuân thủ các hướng dẫn của IFRS và giúp họ lập báo cáo tài chính chính xác, đáp ứng các tiêu chuẩn quy định do cơ quan có thẩm quyền đặt ra.
5. Thúc đẩy niềm tin của nhà đầu tư và tối ưu hóa quá trình ra quyết định
IFRS thúc đẩy tính minh bạch và khả năng so sánh trong báo cáo tài chính, giúp nâng cao niềm tin của nhà đầu tư. Các dịch vụ tài chính và kiểm toán có nhiệm vụ phân tích và đánh giá các báo cáo tài chính để đưa ra những hiểu biết và khuyến nghị cho các nhà đầu tư. Với việc áp dụng IFRS, các chuyên gia tài chính và kiểm toán có thể cung cấp thông tin đáng tin cậy hơn cho các nhà đầu tư, giúp họ đưa ra quyết định sáng suốt về các khoản đầu tư của mình.
6. Phát triển chuyên môn và khả năng cạnh tranh
Các chuyên gia tài chính và kiểm toán cần theo kịp những phát triển mới nhất về chuẩn mực kế toán để duy trì tính cạnh tranh trong lĩnh vực của họ. Vì IFRS được chấp nhận và áp dụng rộng rãi trên phạm vi quốc tế nên kiến thức và sự thành thạo IFRS trở nên cần thiết đối với các chuyên gia trong lĩnh vực dịch vụ tài chính và kiểm toán. Luôn cập nhật IFRS đảm bảo rằng các chuyên gia có thể cung cấp dịch vụ chất lượng và đáp ứng mong đợi của khách hàng.
Tóm lại, IFRS rất quan trọng đối với các dịch vụ tài chính và kiểm toán vì nó cung cấp báo cáo tài chính được chuẩn hóa, nâng cao tính minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho các giao dịch xuyên biên giới, đảm bảo tuân thủ các yêu cầu quy định, tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và góp phần phát triển chuyên môn cũng như khả năng cạnh tranh của các chuyên gia tài chính và kiểm toán.
Lộ trình áp dụng IFRS tại Việt Nam
Bộ Tài chính đã có một bước tiến quan trọng trong việc áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS) tại Việt Nam với việc ban hành Quyết định số 345/QĐ-BTC. Quyết định này phê duyệt Đề án áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính tại Việt Nam, vạch ra lộ trình áp dụng IFRS và các chuẩn mực báo cáo tài chính mới của Việt Nam sau năm 2025.
Việc áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính tại Việt Nam sẽ bao gồm hai cấu phần chính: công bố thông tin và triển khai IFRS, cũng như xây dựng, ban hành và áp dụng Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Việt Nam (VFRS).
Để đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ, lộ trình thực hiện chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế tại Việt Nam gồm 3 giai đoạn:
Giai đoạn chuẩn bị (2020-2021)
Trong giai đoạn này, trọng tâm sẽ là thiết lập nền tảng cho việc áp dụng IFRS. Các hoạt động chính bao gồm:
Xuất bản các bản dịch IFRS sang tiếng Việt để tạo điều kiện thuận lợi cho việc hiểu và thực hiện.
Xây dựng và ban hành các hướng dẫn áp dụng IFRS, hướng dẫn rõ ràng cho doanh nghiệp.
Thiết lập các cơ chế tài chính để hỗ trợ việc thực hiện IFRS.
Các sáng kiến đào tạo, nâng cao năng lực cho nguồn nhân lực tham gia áp dụng IFRS.
Đưa ra quy trình triển khai cho doanh nghiệp, đảm bảo quá trình chuyển đổi suôn sẻ.
Giai đoạn 1 (2022 – 2025): Nộp hồ sơ tự nguyện
Trong giai đoạn này, các doanh nghiệp có nhu cầu và đủ nguồn lực sẽ được phép tự nguyện áp dụng IFRS cho việc lập báo cáo tài chính hợp nhất. Các đơn vị sau đây được khuyến khích tham gia:
Các tập đoàn kinh tế nhà nước quy mô lớn được các tổ chức tài chính quốc tế tài trợ vốn vay.
Các công ty niêm yết.
Công ty mẹ chưa niêm yết mà là công ty đại chúng quy mô lớn.
Các công ty mẹ khác có nhu cầu và đủ nguồn lực để áp dụng IFRS một cách tự nguyện.
Công ty con của công ty mẹ 100% vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài có nhu cầu và nguồn lực để áp dụng IFRS cho báo cáo tài chính riêng.
Giai đoạn 2 (Sau năm 2025): Áp dụng bắt buộc
Đối với báo cáo tài chính hợp nhất, việc áp dụng VFRS trở thành bắt buộc đối với mọi doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực hoạt động tại Việt Nam, trừ những doanh nghiệp đã áp dụng IFRS hoặc chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp siêu nhỏ. Bộ Tài chính sẽ thường xuyên rà soát VFRS để đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế bằng cách kết hợp các cập nhật từ IFRS.
Đối với báo cáo tài chính riêng, Bộ Tài chính sẽ đánh giá việc thực hiện IFRS trong Giai đoạn 1. Trên cơ sở đánh giá này, cũng như nhu cầu và mức độ sẵn sàng của doanh nghiệp, pháp luật liên quan và tình hình chung, Bộ sẽ quy định kế hoạch và lộ trình thực hiện. đối với việc áp dụng IFRS bắt buộc hoặc tự nguyện cho các báo cáo tài chính riêng biệt trong các nhóm đơn vị khác nhau. Mục đích là để đảm bảo tính hiệu quả và khả thi của quá trình áp dụng.
Lộ trình áp dụng các Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế tại Việt Nam thể hiện cam kết của quốc gia trong việc điều chỉnh các thông lệ lập báo cáo tài chính của mình theo các tiêu chuẩn toàn cầu. Quá trình chuyển đổi này sẽ nâng cao tính minh bạch, khả năng so sánh và chất lượng của báo cáo tài chính, củng cố niềm tin vào thị trường tài chính Việt Nam và tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư quốc tế.